radca prawny Sławomir Wątroba
W życie weszła właśnie nowa regulacja dotycząca VAT-owskiej ewidencji czyli nowych zasad sporządzenia tzw. JPK-ów składanych wraz z deklaracją VAT (tzw. JPK_V7M dla składających deklaracje miesięczne i JPKV_7K dla składających deklaracje kwartalne).
Szczegóły nowych rozwiązań związanych z przygotowywaniem nowych JPK-ów - podobnie jak tworzenie poprzednich JPK-ów - dotyczą oczywiście służb księgowych przedsiębiorców. Jednak nowe rozwiązania wymuszają większą aktywność prowadzących działalność gospodarczą, czyli nowe obowiązki dla podatników VAT. Te dodatkowe obowiązki dotyczyć będą zwłaszcza takich przedsiębiorców, którzy korzystają z tzw. zewnętrznej obsługi księgowej. Będą oni zmuszeni do większej, niż dotychczas, współpracy z biurem księgowym. Współpraca ta winna przybrać charakter zautomatyzowany, pozwalający na jej usprawnienie i ograniczenie potrzeby indywidualnych kontaktów i interpretacji do spraw skomplikowanych. Aby to mogło nastąpić trzeba sobie przyswoić podstawowe informacje o nowych zasadach raportowania sprzedaży przedsiębiorców w nowo obowiązującym JPK-u. Pozwoli to uniknąć pomyłek, które, co do zasady, są zagrożone karą w wysokości 500 zł za każdą z nich.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze aspekty nowych regulacji. Ograniczamy się do podstawowych zasad i problemów. Kwestie szczegółowe i jednostkowe muszą być rozstrzygane przy udziale służb księgowych podatników i doradców prawnych.
Od kiedy obowiązują nowe regulacje ?
Rozporządzenie Min. Finansów z dnia 15.10.2019 r. (Dz.U 2019.1988) w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatków od towarów i usług obowiązuje od 1 października 2020 r. Ze względu jednak na konstrukcję rozliczania i raportowania podatku VAT (co do zasady do 25 następnego dnia miesiąca za jaki podatek VAT jest wyliczany i opłacany) nowe regulacje (nowy sposób ewidencjonowania sprzedaży w JPK) będzie dotyczył faktur wystawionych przez podatnika począwszy od miesiąca października 2020 r. Faktury takie przedsiębiorca przekaże do księgowości najpóźniej do 25 listopada 2020 r. Będą one ujęte w pliku JPK za miesiąc październik, który to plik JPK sporządzany jest do 25 listopada. Faktury takie począwszy od października 2020 r. i za kolejne miesiące, mogą wymagać – dla prawidłowego ich ujęcia w JPK - dodatkowych oznaczeń umożliwiających prawidłowe ich wprowadzenie do JPK-u.
Przedmiot / istota nowych regulacji
Na podatników VAT wprowadzono obowiązek ewidencjonowania i uwidoczniania w pliku JPK nowych dodatkowych informacji jakie dotąd nie były wymagane. Chodzi tu w zasadzie przede wszystkim o podatek należny, czyli o tzw. faktury sprzedażowe podatnika. Można powiedzieć, że do tej pory, księgowość podatnika wszystkie informacje dotyczące wprowadzenia faktur sprzedażowych do pliku JPK czerpała z treści tej faktury i były to dla niej informacje wystarczające. Począwszy od faktur wystawionych za miesiąc październik 2020 r. informacje wynikające w faktur mogą okazać się niewystarczające do prawidłowego sporządzenia JPK-u. Okażą się wtedy niewystarczające, kiedy obok standardowej treści faktury, księgowość winna posiąść dodatkową informację dotyczącą oznaczenia tej faktury właściwym symbolem niezbędnym do właściwego jej ujęcia w pliku JPK. Zanim przedstawię o jaką dodatkową informację (symbol) chodzi trzeba tu wyjaśnić parę zasadniczych kwestii.
Po pierwsze, wystawiona przez przedsiębiorcę faktura nie musi posiadać w swej treści tego dodatkowego oznaczenia (symbolu) ale nie ma przeszkód aby ją w fakturze umieszczać. Chodzi bowiem tylko o to, aby informacja taka (oznaczenie) znalazło się w zapisach pliku JPK. Czyli księgowy musi posiadać taką informację przy wprowadzaniu faktury VAT do pliku JPK. Jaki sposób przekazania tej informacji wybierze podatnik i biuro księgowe, to już zależy od indywidulanych ustaleń i zasad współpracy przyjętych przez strony.
Po drugie, oznaczenia o jakich mowa będzie poniżej, dotyczą w zasadzie podatku należnego podatnika, czyli w uproszczeniu dotyczą faktur sprzedażowych podatnika (dokładniej dokumentów / dowodów księgowych, które wpisuje się w ewidencji dotyczącej podatku należnego jeżeli w danym dowodzie wystąpi transakcja / procedura objęta obowiązkowym oznaczaniem).
Po trzecie, specjalne oznaczenie nie zawsze może być potrzebne. Poza bowiem sytuacjami jakie są przewidziane dla określonego ewidencjonowania i oznaczenia faktury sprzedażowej w pliku JPK, mogą się znaleźć sytuacje nie objęte regulacją związaną z dodatkowym jej oznaczeniem w pliku JPK i opisanie jej określonym symbolem.
Symbole do oznaczania faktur w zakresie prawidłowego rozliczenie podatku należnego (symbole dla faktur sprzedażowych)
Symbole jakie wprowadza powołane na wstępie Rozporządzenie Min. Finansów można podzielić na 2 grupy.
Pierwsza grupa symboli zawiera oznaczenia od GTU_1 do GTU_13 i dotyczy takiej dostawy (sprzedaży towarów lub świadczenia usług), która ze względu na swój przedmiot została przez ustawodawcę wyszczególniona do specjalnego jej oznaczenia w pliku JPK.
Są to następujące kategorie dostaw (symbole od GTU_01 do GTU_10) lub świadczenia usług (symbole od GTU_11 do GTU_13):
GTU_01 - dostawa napojów alkoholowych - alkoholu etylowego, piwa, wina, napojów fermentowanych i wyrobów pośrednich, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym,
GTU_02 - dostawa towarów, o których mowa w art. 103 ust. 5aa ustawy o VAT, (pozycja ta dotyczy różnego rodzaju dostaw paliw typu benzyna. olej napędowy, biopaliwa)
GTU_03 - dostawa oleju opalowego w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym oraz, olejów smarowych, pozostałych olejów o kodach CN od 2710 19 71 do 2710 19 99,
GTU_04 - dostawa wyrobów tytoniowych, suszu tytoniowego, płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym,
GTU_05 - dostawa odpadów - wyłącznie określonych w poz. 79-91 załącznika nr 15 do ustawy o VAT, tj.:
GTU_06 - dostawa urządzeń elektronicznych oraz części i materiałów do nich, wyłącznie określonych w poz. 7- 9, 59-63, 65, 66, 69 i 94-96 załącznika nr 15 do ustawy o VAT,
GTU_07 - Dostawa pojazdów oraz części samochodowych o kodach wyłącznie CN 8701 - 8708 oraz CN
870810.
GTU_08 - Dostawa metali szlachetnych oraz nieszlachetnych - wyłącznie określonych w poz. 1-3 załącznika nr 12 do ustawy oraz w poz. 12-25, 33-40,45, 46, 56 i 78 załącznika nr 15 do ustawy, tj:
GTU_09 - Dostawa leków oraz wyrobów medycznych - produktów leczniczych, środków spożywczych
specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, objętych obowiązkiem zgłoszenia, o którym mowa w art. 37av ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 499, z późn. zm.),
GTU_10 - dostawy budynków, budowli i gruntów,
GTU_11 - świadczenie usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych,
GTU_12 - Świadczenie usług o charakterze niematerialnym - wyłącznie: doradczych, księgowych, prawnych, zarządczych, szkoleniowych, marketingowych, firm centralnych (head offices), reklamowych, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych.
GTU_13 - Świadczenie usług transportowych i gospodarki magazynowej - Sekcja H PKWiU 2015 symbol ex 49.4, ex 52.1
Druga kategoria symboli nie jest związana z wyżej opisanymi oznaczeniami GTU i jest od niej niezależna. Może się jednak zdarzyć tak, że faktura do prawidłowego jej wprowadzenia do pliku JPK, będzie wymagać zarówno oznaczenia GTU jak i innych oznaczeń. Niektóre z niżej podanych oznaczeń będą dotyczyć – podobnie jak te wyżej - tylko określonych rodzajów specyficznej działalności gospodarczej podatnika (na przykład oznaczenia EE lub MR UZ) inne oznaczenia związane są ze specyfiką wykonania samej dostawy towarów czy usługi (tu chodzi przede wszystkim o oznaczenia dla dostaw w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów). Wydaje się, że najbardziej praktyczne zastosowanie będą miały oznaczenia MPP (mechanizm podzielonej płatności) oraz TP (transakcja z podmiotem powiązanym). To ostatnie oznaczenie (TP) musi zostać uwidocznione w pliku JPK dla faktury wystawionej na rzecz podmiotu powiązanego z podatnikiem w rozumieniu art. 32 Ustawy o VAT. Powiązanie to jest bardzo szeroko zdefiniowane i dotyczyć może zarówno powiązań kapitałowych, rodzinnych jak i innych. Na przykład wynikających z łączenia funkcji zarządczych, nadzorczych, kontrolnych lub stosunku pracy. Wykaz takich symboli wraz z krótkim opisem transakcji do jakiej oznaczenia są przeznaczone przedstawiamy poniżej.
• SW - dostawa w ramach sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju, o której mowa w art. 23 ustawy
• EE - świadczenie usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych, o których mowa w art. 28k ustawy
• TP - istniejące powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy
(Związek, o którym mowa istnieje, gdy między kontrahentami lub osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne zachodzą powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy. Związek ten istnieje także, gdy którakolwiek z wymienionych osób łączy funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów. Przez powiązania rodzinne, o których mowa w ust. 2, rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Przez powiązania kapitałowe, o których mowa w ust. 2, rozumie się sytuację, w której jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiada prawo głosu wynoszące co najmniej 5% wszystkich praw głosu lub dysponuje bezpośrednio lub pośrednio takim prawem.)
• TT WNT- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów dokonane przez drugiego w kolejności podatnika VAT w ramach transakcji trójstronnej w procedurze uproszczonej, o której mowa w dziale XII rozdział 8 ustawy
• TT_D — dostawa towarów poza terytorium kraju dokonana przez drugiego w kolejności podatnika VAT w ramach transakcji trójstronnej w procedurze uproszczonej, o której mowa w dziale XII rozdział 8 ustawy
• MR_ T- świadczenia usług turystyki opodatkowanych na zasadach marży zgodnie z art. 119 ustawy
• MR UŻ - dostawa towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, opodatkowana na zasadach marży zgodnie z art. 120 ustawy
• I_42 - wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów następująca po imporcie tych towarów w
ramach procedury celnej 42 (import)
• I_63 - wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów następująca po imporcie tych towarów w
ramach procedury celnej 63 (import)
• B_SPV - transferu bonu jednego przeznaczenia dokonanego przez podatnika działającego we własnym imieniu, opodatkowanego zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy (Za bon jednego przeznaczenia będzie uznawany bon, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których on dotyczy, oraz kwota należnego podatku od towarów i usług, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia usług, są znane w chwili emisji tego bonu),
• B_SPV_DOSTAWA - dostawa towarów oraz świadczenie usług, których dotyczy bon jednego przeznaczenia na rzecz podatnika, który wyemitował bon zgodnie z art. 8a ust. 4 ustawy
• B_MPV_PROWIZJA - świadczenie usług pośrednictwa oraz innych usług dotyczących transferu bonu różnego przeznaczenia, opodatkowanych zgodnie z art. 8b ust. 2 ustawy
• MPP - transakcje objęte obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności
• RO – dokument zbiorczy wewnętrzny zawierający sprzedaż z kas rejestrujących
• WEW – dokument wewnętrzny
• FB – faktura o której mowa w art. 109 ust 3d ustawy (czyli faktura wystawiona do paragonu)
Określone symbole (oznaczenia) winny się także znaleźć w ewidencji dotyczącej rozliczenia podatku naliczonego (czyli, odnośnie dokumentów zakupowych podatnika). Oznaczeń tych jest jednak zdecydowanie mniej i co do zasady ich wprowadzenie przez księgowość do pliku JPK nie powinno nastręczać większych trudności.
Dla dokumentów zakupowych są to oznaczenia:
• VAT RR – faktura VAT RR, o której mowa w art. 116 ustawy (faktura dokumentująca nabycie produktów rolnych od rolnika ryczałtowego)
• WEW – dokument wewnętrzny
• MK – faktura wystawiona przez podatnika będącego dostawcą lub usługodawcą, który wybrał metodę kasową rozliczeń określoną w art. 21 ustawy
Praktyczne pytania / problemy
Wśród typowych praktycznych problemów jakie mogą pojawić dla podatników stosujących oznaczanie faktur VAT dostrzegamy następujące zagadnienia.
1/ Faktury zaliczkowe podlegają również oznaczaniu symbolem GTU jeśli faktura VAT dotycząca danej transakcji podlegałaby takiemu oznaczeniu
2/ Jeśli refakturujemy usługi (nie wykonane bezpośrednio przez podatnika), do których miałby zastosowanie kod oznaczenia GTU (np. GTU_12) to nasza faktura winna być oznaczona także stosownym symbolem GTU.
3/ Oznaczenia „GTU_10 dostawa budynków, budowli i gruntów” nie dotyczy usług budowlanych i remontów budynków (usług robót budowlanych). Oznaczenie to jest przeznaczone do sprzedaży gruntów i budynków, wieczystego użytkowania itp.
4/ Jeśli fakturujemy dostawę towaru (sprzedaż towaru) a elementem naszej dostawy (transakcji) jest koszt jaki zgodnie z umową (transakcją) poniesiony jest przez dostawcę, to do takiej dostawy nie stosujemy kodu GTU_13.
5/ Jeśli faktura zawiera kilka pozycji może się zdarzyć tak, że do poszczególnych jej pozycji będą miały zastosowanie różne oznaczenia GTU.
6/ Jak wyżej zostało to już wyjaśniane, oznaczenie ewidencjonowanej faktury może wymagać zastosowania kilku symboli. Na przykład faktura do paragonu obok właściwego kodu GTU będzie oznaczona w pliku JPK także symbolem FP. Drugim typowym przykładem będzie zastosowanie do jednej faktury odpowiedniego kodu GTU oraz kodu TP wskazujący na powiązania podmiotu wystawiającego fakturę z podmiotem będącym jej odbiorcą.
