Perspektywy optymalizacji podatkowej w Europie

W jednym z dokumentów Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego znajdujemy następujący tekst:

Oszustwa podatkowe i uchylanie się od opodatkowania, ale także uchylanie się od opodatkowania poprzez stosowanie metody agresywnego planowania podatkowego napędzają rosnące nierówności wywołane kryzysem gospodarczym i programami oszczędnościowymi. Stanowią też poważne zagrożenie dla państw członkowskich UE, które starają się zapewnić skuteczne działania systemów podatkowych w celu zapewnienia środków finansowych na służby użyteczności publicznej, redystrybucję bogactwa oraz zwalczanie ubóstwa, unikając jednocześnie konkurencji podatkowej między państwami członkowskimi a państwami trzecimi. Ocenia się, że skala finansowa strat ponoszonych z tego tytułu przez państwa członkowskie przekracza 1 000 miliardów euro rocznie.

Fragment ten stanowi podsumowanie bojowego nastroju który dominuje w organach Unii Europejskiej oraz w OECD. Zwiększone zapotrzebowanie na środki finansowe w budżetach państwowych, ale także recesja gospodarcza spowodowała że w tym samym czasie kiedy podatnicy szukają oszczędności na podatkach, państwa Europy szukają sposobów  jak im na to nie pozwolić. Polska jawi się tu jako pilny, choć w niektórych przypadkach nieco zapóźniony uczeń. Co zatem proponują obie instytucje międzynarodowe w tym zakresie i na jakim etapie wdrażania znajdują się proponowane rozwiązania:

1.       Międzynarodowy nacisk wywierany na kraje oraz ponadnarodowe koncerny, stosujące szkodliwą konkurencją podatkową. Ma służyć przede wszystkim doprowadzeniu do wymiany informacji na temat podatników, ale także wyeliminowaniu bardzo niskiego lub zerowego opodatkowania stosowanego głównie w odniesieniu do spółek nie prowadzących działalności na terenie danej jurysdykcji oraz osób o wysokich dochodach podatkowych, które stają się formalnie rezydentami danego kraju. Elementem nacisku ma być m.in. polityka renegocjowania umów podatkowych albo w skrajnych przypadkach ich wypowiadania. W odniesieniu do międzynarodowych koncernów proponuje się ich wykluczanie z zamówień publicznych oraz z ew. subsydiowania z środków wspólnoty.

2.       Polityka wyrównywania stawek podatkowych w zakresie podatków dochodowych oraz ujednolicania regulacji dot. podstawy opodatkowania. Obie służyć mają unikaniu sytuacji, gdzie w obszarze UE obowiązują regulacje prawne umożliwiający albo tzw. podwójne nieopodatkowanie, albo też podwójne obniżanie podstawy opodatkowania.

3.       Polityka uszczelniania systemu międzynarodowego unikania opodatkowania poprzez zmiany umów podatkowych w kierunku eliminowania wyłączeń z opodatkowania,  a zwłaszcza tzw. fikcyjnych zaliczeń podatku.

4.       Rekomendacje dot. zmian w systemach wewnętrznych państw członkowskich. Wprowadzenie klauzuli regulującej tzw. obejście przepisów prawa podatkowego jak też regulacji szczegółowych utrudniających agresywne planowanie podatkowe (kontrola cen transferowych, opodatkowanie zysków spółki kontrolowanej itp.)

5.       Zacieśnianie współpracy pomiędzy organami podatkowymi krajów członkowskich poprzez wspólne szkolenia, systemy wymiany informacji podatkowej, wspólne kontrole podatników oraz efektywne prowadzenie egzekucji wykonalnych orzeczeń w różnych jurysdykcjach (program Ficsalis 2020).

Niektóre z powyższych postulatów zostały przynajmniej częściowo wdrożone. Inne znajdują się w fazie implementacji, jeszcze inne nie wyszły poza etap projektu.

Polska od kilku lat realizuje program zmiany umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Po topór poszły między innymi  umowy z Cyprem, Maltą, Luksemburgiem i Słowacją. Zwierane są też nowe umowy umożliwiające skuteczną wymianę informacji (m.in. z Wyspą Man). Ze spółki komandytowo-akcyjnej uczyniono podatnika CIT wzorem Niemiec i Francji. Od 2012 r. uproszczono system wymiany informacji z organami podatkowymi UE, a od niedawna uproszczono system egzekucji administracyjnej dokonywanej na podstawie tytułów wykonawczych państwa członkowskiego UE. W planach jest opodatkowanie tzw. zagranicznej spółki kontrolowanej co skomplikuje życie wspólnikom holdingowych spółek cypryjskich oraz wprowadzenie klauzuli o obejściu przepisów prawa podatkowego.

Czy w tym kontekście będzie możliwe planowanie podatkowe? Pewnie jeszcze długo tak. Wdrażanie nowych rozwiązań trwa i natrafia na spory opór wielu zainteresowanych. Nie wszystkie też rozwiązania mają agresywny charakter. W przepisach państw unii jest wiele ulg podatkowych, z których nasi obywatele też chętnie by skorzystali. W odniesieniu do najbardziej agresywnych metod, może okazać się, że najskuteczniejsze będzie ich demaskowanie na forum publicznym.

W dniu 12 lutego 2014 r. o godz. 18.00 w księgarni De Revolutionibus w Krakowie na ul. Brackiej 14, autor niniejszego tekstu mówił będzie o perspektywach optymalizacji podatkowej w Europie, inaugurując tym samym cykl seminariów prawniczych prowadzonych przez kancelarię GSW.