Zagraniczna spółka kontrolowana. Nowe regulacje przeciwko rajom podatkowym

26 czerwca 2014 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustaw w zakresie podatków dochodowych, która wprowadzić ma do polskiego systemu prawnego instytucję tzw. zagranicznej spółki kontrolowanej. Uchwalona ustawa została przekazana do Senatu i należy spodziewać się że w tym roku dojdzie do ogłoszenia proponowanych przez Rząd zmian w prawie, które tym samym wejdą w życie od 1 stycznia 2015 r. Instytucja ta znana jest w wielu państwach i stanowi jeden ze sposobów do walki z tzw. nieuczciwą konkurencją podatkową na świecie czyli mówiąc kolokwialnie z rajami podatkowymi.

Najogólniej rzecz ujmując, nowa regulacja ma spowodować, że:

a)      zyski spółek zagranicznych,

b)      kontrolowanych przez polskich podatników,

c)  które swoje pasywne przychody opodatkowują w sposób dalece preferencyjny zgodnie z prawem swojej rezydencji podatkowej

Zostaną doliczone do dochodu polskiego podatnika i opodatkowane według polskiego prawa, przynajmniej w tej części w której korzystają one z nadmiernych preferencji podatkowych.

Regulacja siłą rzeczy musi być kazuistyczna i każdy z powyższych elementów ma swoje rozwinięcie w ustawie. I tak nowe prawo obejmuje tylko dochody spółek zagranicznych. Krajowe wehikuły podatkowe (a takie również istnieją w postaci np. nieopodatkowanych fundacji lub funduszy inwestycyjnych) mogą być zatem spokojne. Spółka musi być kontrolowana przez polskiego rezydenta co oznacza co najmniej 25% udział w kapitale, w prawach głosu w organach kontrolnych lub stanowiących lub w prawie do zysku spółki. Taki udział w roku podatkowym musi zostać osiągnięty i utrzymany przez co najmniej 30 dni. Przychody o charakterze pasywnym definiowane są jako przychody z dywidend i innych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych, ze zbycia udziałów (akcji), wierzytelności, odsetek i podobnych świadczeń, a także z praw własności intelektualnej i ich zbycia oraz ze zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych,  o ile stanowią one ponad połowę wszystkich przychodów spółki w roku podatkowym. Preferencyjne opodatkowanie zaś wystąpi wówczas gdy właściwa stawka podatku dochodowego w kraju rezydencji spółki jest o 25% niższa od stawki polskiej (a zatem wynosi aktualniej mniej niż 14,5%) lub gdy osiągane przychody są zwolnione lub wyłączone z opodatkowania. Ustawodawca polski przewidział także próg 250 tys. EUR obrotów spółki rocznie, poniżej którego nie stosuje się nowych, restrykcyjnych regulacji.

Kogo w pierwszej kolejności dotkną nowe przepisy? Zapewne wszystkich właścicieli spółek holdingowych zlokalizowanych na Cyprze, których w ostatnim okresie powstało sporo. Cypr bowiem przewiduje zwolnienie zysków kapitałowych (zyski ze zbycia udziałów lub akcji) z opodatkowania, a jego podstawowa stawka podatkowa wynosi tylko 12,5%. Na pewno regulacja ta obejmie także wszystkie typowo off-shorowe jurysdykcje takie jak Seszele, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, ale także Wyspy Normandzkie, Wyspę Man czy Gibraltar. Jeśli jednak podatnik polski zdecyduje się na wypłatę dywidendy z takiej spółki i jej opodatkowanie w Polsce, to fiskus nie będzie miał już pretensji o podatek od zysków spółki zagranicznej, przynajmniej w tej części w której opodatkowane zostały one jako dywidenda.

Podobnie jeśli posiadacz spółki na Wyspie Man, z którą całkiem niedawno Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, i która to Wyspa podlega reżimowi VAT EU, będzie za jej pośrednictwem osiągał przychody aktywne (np. z handlu lub usług), to pomimo tego, że na wyspie tej obowiązuje stawka CIT 0%, nie będzie musiał opodatkowywać osiąganych zysków w Polsce.

Wydaje się również bezpiecznym wykorzystywanie jako spółek holdingowych, tych które zarejestrowane są w krajach EU stosując zasadę participation exemption, czyli wyłączenia z opodatkowania zysków kapitałowych i dywidendowych o ile spełnione zostaną określone warunki uczestniczenia w spółce. Takie zwolnienie przewidziane jest w bardzo wielu krajach, które nie kojarzą się z żadnymi rajami podatkowymi jak Austria, Dania, Hiszpania, Luksemburg, Niemcy, Wielka Brytania. We wszystkich tych krajach podstawowa stawka opodatkowania jest wyższa niż w Polsce, a obowiązujące zwolnienia podatkowe nie są regułą ale wyjątkiem, obowiązującym po spełnieniu szeregu warunków.

Rzeczywistość podatkowa nie znosi próżni. Opodatkowanie dochodów pasywnych, a w szczególności dywidend i zysków ze sprzedaży udziałów i akcji jest przez podatników odbierane jako szczególnie niesprawiedliwe gdyż wydaje się prowadzić do wtórnego opodatkowania zysków raz już opodatkowanych. Przeciętny inwestor uznaje, że tak długo jak nie dochodzi do finalnej konsumpcji zysków z inwestycji nie ma uzasadnienia dla opodatkowywania czasami pozornych dochodów wynikających z zastępowania jednych aktywów innymi. To przeświadczenie stanowi istotnych czynnik powodujący że walka z OFC (offshore financial centers) jest do pewnego stopnia walką z wiatrakami. W miejsce jednych załatanych zmianami podatkowymi dziur, natychmiast pojawiają się nowe. Niektóre wydają się wręcz zaprojektowane na omijanie przepisów o CFC.